Duurzame LED-verlichting voor kantoor

De voordelen van Light-as-a-service
Geupdate op 18 februari 2021 | Auteurs: Brent Nijssen & Tom Langhout

Een goed doordacht verlichtingsplan voor kantoor maakt op verschillende manieren impact op uw organisatie. Zo reduceren duurzame LED lampen het verbruik van energie en grondstoffen. Daarnaast leidt goed ingerichte verlichting tot hogere productiviteit en een lager ziekteverzuim bij medewerkers.

Kortom duurzame verlichting heeft een kostenverlagend en efficiëntie verhogend effect op uw bedrijf en LED-verlichting draagt bij aan het circulair en klimaatneutraal worden van het kantoorpand.

In dit artikel geven we op basis van verlichtingsexperts en onze kennis van circulariteit advies over de meest duurzame en circulaire kantoorverlichting. Hierbij kijken we specifiek naar het Light-as-a-Service (LAAS) business model. Die volgens onze inzichten een transformatieve werking zal hebben op de productie- en waardeketen van de verlichtingsindustrie.

---

Onze experts:

Maak kennis met onze specialisten in dit artikel

---

5 redenen hoe duurzame led-verlichting bijdraagt aan uw organisatie

1. Verminderd het energie- en grondstoffenverbruik van ondernemingen.
2. 8-10% productiviteitswinst bij werknemers mogelijk door de keuze in verlichting.
3. Smart-verlichting dient als meetapparatuur waar waardevolle data uit voortvloeit voor de HR-, facilitair- en sales afdelingen.
4. Geen investeringskosten bij keuze van het Light-as-a-service model.
5. Het onderhoud en de vervanging van licht wordt uit handen genomen. Dit verminderd de werkzaamheden op de facilitaire afdeling.

---

Circulaire verlichting

Circulaire verlichting is verlichting welk het hergebruik van grondstoffen maximaliseert en het gebruik van energie minimaliseert. Hierbij worden lampen en andere armatuur zo veel mogelijk in de technische kringloop gehouden. Waardoor hoogwaardige onderhoud, hergebruik en recycling plaats gaat vinden.

Lichtbedrijven experimenteren met meerdere ideeën om circulaire verlichting te verwezenlijken waardoor u onder andere kan kiezen tussen:

• Plenaire onderhoudsmomenten opnemen in de lichtdienstverlening, met als doel de levensduur van de grondstoffen te verlengen. Waardoor de algehele grondstofconsumptie wordt verlaagd.

• Een dienstverlener die oude armatuur en lampen ombouwt of renoveert, waardoor materialen een tweede leven krijgen als verlichting of een ander product.

• Modulair ontworpen lampen en armatuur aanschaffen, die gemakkelijk en goedkoop zijn om up te graden en repareren waardoor de levensduur ervan wordt verlengd.

• Een lichtdienstverlener inschakelen die volgens het Light-as-a-service business model werkt. Welk de potentie heeft de hele waardeketen van grondstoffenkringloop en technologische ontwikkelingen te transformeren. Hierover volgt meer verderop in dit artikel.

Wij raden aan om te kiezen voor een lichtbedrijf dat gebruik maakt van het Lighting as a service (afgekort: LAAS) business model, omdat dit op lange termijn leidt tot de meest circulaire oplossing voor uw bedrijf. Een groot voordeel wat de klimaatdoelen in het Parijs akkoord helpt te verwezenlijken.

Bekijk Circulaire Verlichtingsbedrijven

---

Wat is Light as a service?

Het idee van ‘light as a service’ kwam voort uit de inspiratie voor een ‘pay per lux’ model. Dit model gebaseerd op lichtsterkte (Lux) werd geopperd door architect en circulair visionair Thomas Rau.

Het concept ‘light as a service’ (LAAS) verandert de stimulansen voor de producenten en dienstverleners in de verlichtingsketen. Want u koopt geen lamp, maar je koopt licht in de vorm van een abonnement op verlichting.

De lampen blijven zo eigendom van de verlichtingsdienstverlener, een klein verschil maar met een transformatieve werking op de productie- en waardeketen.

Zo heeft de LAAS lichtdienstverlener door het abonnementsmodel baat bij een zo lang mogelijke levensduur van lampen en ander armatuur en een zo laag mogelijk stroomverbruik.

Deze stimulansen vertalen zich in keuzes van de lichtindustrie in zijn geheel bij de design-, installatie-, gebruik- en eindfase die circulariteit bevorderen. Elke fase zullen we stap voor stap uiteenzetten.

Expert: “Lichtbedrijven werken samen met de eindklant, architecten en installateurs. Voor de laatste groep zijn er specificatie teams om de meest uiteenlopende ideeën uit te werken.”
Menno de Haan

---

Fase 1: Circulariteit in de designfase

De designfase is cruciaal in de circulaire waardeketen van lampen en armatuur, want bij het ontwerp dient al rekening te worden gehouden met toekomstige hergebruik- en recycling mogelijkheden. Zo zal het LAAS model bedrijven stimuleren producten te produceren die:

• Gemakkelijk te demonteren zijn, waardoor lampen na de contractduur gemakkelijk in andere gebouwen geplaatst kunnen worden. Tweede hands producten worden hierdoor vaker ingezet, maar omdat er bij LAAS betaald wordt op basis van prestatie en LUX zal het de prestatie van de lampen niet drukken.

• Efficiënte hardware produceren en ontwikkelen die minder kWh stroom zullen verbruiken. Momenteel is LED hiervoor het schoolvoorbeeld, deze lampen zijn grofweg 90% zuiniger dan traditionele gloeilampen.

• Rekening houden met de input van grondstoffen, om de waarde voor recycling te maximaliseren. Voorbeelden zijn:
  • Het product demontabele maken waardoor materialen als gescheiden grondstoffen gemakkelijk uit elkaar te halen zijn. Hierdoor kunnen schone mono-stromen worden gecreëerd die kunnen concurreren met virgin (nieuwe) grondstoffen.
  • Zo min mogelijk giftige stoffen te gebruiken die het materiaal niet-recyclebaar maken. Zo maken de meeste recycling bedrijven veel gebruik van sorteerders, die niet aan giftige stoffen mogen worden blootgesteld.

Expert: “Aan het eind van de dag wil ieder bedrijf winst maken. Maar om de winstgevendheid te verplaatsen van een lineair productieproces naar een holistische en circulaire dienstverlening zal ‘Light as a service’ een transformatieve werking hebben op circulariteit van de verlichtingsindustrie.”
Brent Nijssen

In de toekomst zal tijdens de ontwerpfase van lampen ingecalculeerd worden hoe keuzes impact maken op toekomstige recycling mogelijkheden.

---

Fase 2: Circulariteit in de installatiefase

Voorafgaand aan de installatiefase wordt er een lichtplan opgesteld voor uw kantoor. Dit lichtplan verschilt per ruimte, omdat er rekening wordt gehouden met het natuurlijke lichtinval, en de bestaande armatuur.

Door het bestaande armatuur mee te nemen in het lichtplan wordt de toegevoegde waarde van deze materialen verlengd.

Volgens Menno de Haan, is er naast natuurlicht simpelweg altijd extra licht bij nodig, omdat daglicht sterk kan variëren en erg seizoensgebonden is. Zo gaan lichtbedrijven er veelal van uit dat er 500 Lux naast natuurlicht bij moet komen.

Expert: “Het einddoel van de lichtindustrie is het zo veel mogelijk nabootsen van natuurlijk licht zodat daar geen of amper verschil zichtbaar in is.”
Menno de Haan

Tijdens de installatie laten lichtbedrijven het huidige lichtplan deels intact en voegen ze nieuwe armaturen toe waar nodig. Zo worden er al LED armaturen geproduceerd die in oude TL bakken kunnen worden gemonteerd. Door huidige randapparatuur her te gebruiken verleng je de levensduur en de toegevoegde waarde van deze grondstoffen.

---

Fase 3: Circulariteit in de gebruikersfase

Na de installatie blijven lichtbedrijven nauw betrokken bij de verlichting door het Light-as-a-service model vandaar de term service. Deze betrokkenheid komt doordat het verlichtingsbedrijf baat heeft bij een lage uitval van armaturen, wat leidt tot een vermindering in onderhoudskosten. Daarnaast heeft het lichtbedrijf ook baat bij lage energiekosten, want deze kosten worden in het maandbedrag verwerkt bij LAAS.

Deze stimulansen zorgen ervoor dat tijdens de gebruiksfase vooral wordt gekeken naar efficiënt energie en grondstoffengebruik. Gunstig voor beide partijen.

Lichtbedrijven bewerkstelligen dit door sensoren en dimmers in de armaturen te installeren. De sensoren kunnen specifieke gegevens meten, bijvoorbeeld temperatuur, lichtintensiteit, storingen en beweging.

Deze data kan vervolgens worden geanalyseerd en tegen Key Performance Indicators (KPI’s) van het lichtbedrijf en de klant worden aangehouden.

Hierdoor kunnen de servicemedewerkers voortijdig plannen wanneer er onderhoud nodig is en eventuele te verwachten storingen gaan optreden. Deze manier van onderhoud wordt predictive maintenance genoemd en leidt tot een vermindering in transportbewegingen per klant. Zo zal de CO2 impact van de dienstverlening verder dalen.

Expert: “Als leverancier van light-as-a-service doen wij aan predictive maintenance, waardoor je beter aan je kwaliteitsgarantie werkt.”
Menno de Haan

---

Lichtmanagementsysteem

Voor grote panden wordt er veelal gebruik gemaakt van een lichtmanagementsysteem. Deze systemen worden geïnstalleerd en aangestuurd bij de contractant. Met een lichtmanagementsysteem wordt waargenomen hoe vaak bepaalde ruimtes geütiliseerd worden en worden werknemers in staat gesteld eigen preferenties in te stellen.

Deze informatie kan door het facilitair management gebruikt worden om de kantooropstelling aan te passen, met als doel om meer spreiding te hebben van personeel. Of anderzijds bepaalde ruimte, aantrekkelijker te maken om in te werken.

Wist je dat?

Winkelpanden en supermarkten gebruiken de data uit sensoren om de meest aantrekkelijke posities te bepalen in de winkel, voor de promotie van specifieke producten. Zo kan licht dienen tot een goedkope meetoplossing ter optimalisatie van de salestunnel.

Uiteindelijk draait circulariteit in de gebruikersfase hoofdzakelijk om efficiënte omgang met grondstoffen en energie. De inzichten vanuit het lichtmanagementsysteem geven daarnaast een positieve impuls aan efficiënt ruimtegebruik en tevredenheid van werknemers.

Circulariteit in eindgebruik

Ook na het eind van het contract blijft het lichtbedrijf eigenaar van de lampen en armatuur. Hierdoor (zoals uitgelegd bij circulariteit in de designfase) zal er steeds meer rekening gehouden worden met de toekomstige aanwend of recycling mogelijkheden van de grondstoffen in de ontwikkeling van de verlichting.

Expert: “De eindstreep van volledige circulariteit in de verlichtingsindustrie is nog niet bereikt, maar de waardeketen zal een blijvende positieve richting op bewegen.”
Brent Nijssen

---

Voor- en nadelen van Light-as-a-service

Light as a service bied veel schaalvoordelen, waardoor het tot grotere kostenbesparingen leidt bij panden met een hoge lichtconsumptie. Daarentegen zal het voor alle ondernemingen leiden tot kostenbesparingen door over te stappen naar ledverlichting of smart-lighting. Daarvoor heeft u de mogelijkheid om gebruik te maken van subsidieregelingen.

Kies daarbij wel voor de meest circulaire oplossing:

Voordelen:

• Geen hoge investeringskosten, want u betaald de verlichting op abonnement basis.
• Lagere maandelijkse betalingen door verminderd energieverbruik, dankzij de besparingen door efficiëntere verlichting en een gestuurd verlichtingssysteem.
• Lichtbedrijf neemt het financiële, prestatie en eventuele regelgeving risico op zich, waardoor de facilitaire afdeling wordt ontzien.
• Versneld lager energie verbruik voor uw organisatie, waardoor de CO2 afdruk van uw organisatie verkleind.
• Verlaagde onderhoudskosten dankzij predictive maintenance deze verlaging wordt meegenomen in het maandbedrag.
• Schaalvoordelen voor bedrijven met een grote lichtbehoefte, omdat het servicecontract over een groot pand wordt gedeeld.
• Optimalisatiemogelijkheden door Big Data die wordt gegenereerd door het lichtmanegementsysteem.

Nadelen:

• Contracten van minimaal 5 jaar, kortere huurperiodes zijn veelal niet haalbaar.
• Minder geschikt voor sfeerverlichting van uw panden, omdat deze niet aangepast worden op het gebruik van de ruimtes.
• Weinig voordelen voor bedrijven die minder dan 50 lampen nodig hebben. Hiervoor adviseren we om eigen verlichting aan te schaffen.

Tip: Wilt u uw eigen verlichting voor uw kantoor aanschaffen? Bekijk dan het assortiment Duurzame kantoorlampen voor binnen en buiten bij webwinkel Lampen24.nl.

Bekijk Circulaire Verlichtingsbedrijven

---

Wat kost Light-as-a-service?

Het LAAS model ontlast de gehele onderneming door de zorgen om verlichting en het onderhoud hiervan te ontnemen bij de eindgebruiker. Uw onderneming hoeft met de Light as a service methode niet in één keer een hoge investering te doen in nieuwe verlichting van het bedrijfspand.

Expert: “Het grootste voordeel van de LAAS methodiek voor de klant zijn de lagere investeringskosten, omdat je op basis van een abonnement verlichting aanschaft.”
Menno de Haan

Op deze manier wordt er tussen het lichtbedrijf en de afnemer een vast maandbedrag afgesproken. In het termijn bedrag worden de energiekosten, onderhoudskosten en implementatie kosten van de nieuwe verlichting opgenomen.

Over een langere periode worden in verschillende fases bestaande armaturen aangepast of vervangen door nieuwe duurzame energiebesparende verlichting.

In het maandelijkse termijn bedrag dat wordt betaald door de eindgebruiker worden zoals gezegd ook de energiekosten uitbesteed aan het lichtbedrijf. Door deze betrokkenheid is het voor beide partijen van groot belang om de energiekosten zo laag mogelijk te houden.

Met deze manier van werken biedt het lichtbedrijf uw onderneming houvast. De light-as-a-service methodiek transformeert de maandelijkse variabele energiekosten naar een vast bedrag per maand voor verlichting.

Expert: “Met de Light-as-a-service methodiek worden de zorgen om verlichting, energiekosten en onderhoudskosten voor uw onderneming ontlast en kunt u zich nog meer focussen op de core business.”
Menno de Haan

Het lichtbedrijf is eigenaar van de hardware en er wordt een contract worden afgesloten op basis van het aantal diensten waar de afnemer gebruik van wil maken. Zo kan er bijvoorbeeld gedacht worden aan de opties ‘’lichtopbrengst op afstand regelbaar’’ of ‘’jaarlijkse rapportage met bevindingen en adviezen’’.

Op de website van Lumeco een lichtbedrijf, is duidelijk te zien uit welke diensten zo een contract allemaal kan bestaan en het geeft tevens een indicatie voor de kosten die hieraan verbonden zijn. De prijzen voor het afsluiten van verschillende contracten variëren, er wordt vaak een minimale prijs van de omvang van het project gegeven maar dit kan uiteenlopen indien het over grotere ruimtes gaat.

De prijs wordt dus bepaald door het type contract dat u aangaat en daarbij de beschikbare ruimtes die moeten worden ingericht.

De gemiddelde duur van de contracten variëren tussen de 5 a 10 jaar en vaak heeft de klant een optie tot maandelijks opzeggen. Het voordeel is dus dat dit zeer flexibele contracten zijn die gepersonaliseerd kunnen worden naar de wens van de klant.

---

De voordelen van duurzame verlichting met betrekking tot het personeel

Duurzaamheid, circulariteit en kostenbesparingen zijn niet de enige voordelen die Light as a service met zich meebrengt. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat de intensiteit, kleur en hoeveelheid verlichting positieve invloed heeft op uw personeel.

Directe voordelen van goede verlichting op het personeel zijn:

• Minder ziekte verzuim
• Afname van stress en mogelijkheden tot burn out
• Oogklachten voorkomen
• Verbetert de werkhouding
• Zorgt voor minder vermoeidheid
• Een betere ergonomie

Er worden drie verschillende type verlichting onderscheiden. De basisverlichting, sfeerverlichting en werkverlichting. Met name de werkverlichting kan directe invloed uitoefenen op de productiviteit van werknemers.

Om maximaal te profiteren van de werkverlichting is het allereerst belangrijk dat er rekening wordt gehouden met wat voor soort werk er op verschillende afdelingen wordt uitgevoerd. In een vergaderzaal is er bijvoorbeeld een ander soort werkverlichting nodig dan in een industriële omgeving.

“Zeer algemeen kunnen we het volgende zeggen: hoe blauwer en sterker de verlichting, hoe hoger de concentratie tijdens het werken. Geler en zwakker licht bevordert juist creativiteit. Afhankelijk van het type werk, kan geel of blauw licht dus de productiviteit verhogen.” Aldus de auteur van de organisatie Chef Licht.

Uit onderzoek van Wout van Bommel van Philips is gebleken dat het verhogen van het aantal Lux in een bepaalde ruimte wel degelijk invloed kan uitoefenen op de arbeidsproductiviteit van uw werknemers.

Expert: “Een verhoging van het lichtniveau van 300 naar 500 lux in een industriële omgeving kan de totale productiviteit gemakkelijk met 8% verhogen.”
Wout van Bommel

In de video “This office lighting is terrible for you” van Tech Insider legt Dr. Alan Hedge het belang van goed lichtmanagement uitlegt.

In de volgende paragraaf wordt uiteengezet hoe lichtbedrijven met kunstmatige verlichting de biologische effecten van daglicht kunnen bereiken.

---

Biologisch dynamisch licht

Biodynamische verlichting is een techniek om de biologische effecten van daglicht in een kunstmatige verlichtingsomgeving te bereiken. De kleurtemperatuur en intensiteit van het licht verandert gedurende de dag, waarbij in de ochtend het licht helderder en witter is en ’s avonds wat warmer en minder intensief.

Het natuurlijk verloop van het daglicht kan worden gesimuleerd door LED verlichting.

Het dag- en nachtritme bestaat uit 4 fases:

1. Ochtend – Door de aanmaak van het hormoon cortisol maakt het lichaam zich klaar voor de dagelijkse activiteiten. Het eerste zonlicht onderdrukt het slaaphormoon melatonine.
2. Voormiddag – Het lichaam heeft ondertussen veel meer cortisol aangemaakt en gaat hiermee door. Zo rond de middag levert dit bij de mens Zo rond het middaguur levert dit bij de mens de beste prestaties.
3. Namiddag – De productie van de hoeveelheid cortisol neemt steeds meer af waardoor het lichaam minder actief wordt. Een minder sterke lichtintensiteit zorgt ervoor dat het lichaam richting de avond gaat.
4. Avond – Het lichaam maakt het slaaphormoon melatonine aan. Het zorgt voor een slaperig gevoel en het vertraagt lichaamsfuncties. Het lichaam maakt in volle toeren het hormoon melatonine aan. De toevoeging van warm, geel licht zal deze productie van het slaaphormoon bevorderen.

Door middel van het efficiënt inrichten van het lichtmanagement is het mogelijk om veel voordelen te behalen voor zowel het mentale welzijn van het personeel als de arbeidsproductiviteit binnen de onderneming.

---

Fiscale voordeelregelingen verlichting

Investeren in verlichting brengt naast alle bovengenoemde aspecten nog meer voordelen, namelijk fiscale voordeelregelingen.

Wanneer uw bedrijf investeert in CO?-reductie, energiezuinige technieken en duurzame energie dan kan u gebruik maken van de Energie-investeringsaftrek oftewel de EIA. Voor de investering kunt u dan 45,5% van de investeringskosten aftrekken van de fiscale winst.

Op de website van de belastingdienst worden de belangrijkste voorwaarden genoemd om gebruik te kunnen maken van deze energie-investeringsaftrek:

• U bent ondernemer in Nederland, Aruba, Curaçao, Sint Maarten of de BES-eilanden.
• U betaalt inkomsten- of vennootschapsbelasting.
• U doet een investering die op de Energielijst staat (in de Energielijst worden dit bedrijfsmiddelen genoemd).
• Het bedrijfsmiddel voldoet aan de eisen van de Energielijst.
• Indien nodig levert u een bewijs aan van de vereiste vergunningen en certificaten.
• Het bedrijfsmiddel is niet eerder gebruikt.
• Het meldingsbedrag voor aangegane verplichtingen en gemaakte voortbrengingskosten bedraagt per melding samen ten minste € 2.500. Het maximale meldingsbedrag per kalenderjaar per bedrijf is maximaal € 126 miljoen.

Tip: Bekijk meer info over fiscale regelingen verlichting

Als een onderneming investeert in bedrijfsmiddelen dan kan de onderneming in aanmerking komen voor de kleinschaligheidsinvesteringen aftrek (KIA) . De bedrijfsmiddelen waarin worden geïnvesteerd moeten dan wel in aanmerking komen voor de investeringsaftrek. De KIA is een aftrekpost op de winst. Voor het jaar 2021 kunnen bedrijven in aanmerking komen voor de KIA indien er een bedrag is geïnvesteerd in bedrijfsmiddelen tussen de €2.401 en €328.721. Voor meer informatie over bijvoorbeeld de hoogte van de aftrek wordt u geadviseerd om de Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek 2021 te raadplegen op de website van de belastingdienst.

Tip: Bekijk meer info over fiscale regelingen verlichting

---

Inspiratie

---

Bronnen:

• Brunette, B. (2017, 7 maart ). “Lighting as a Service: A New Model for Energy Efficiency“. ecoengineering.com. Eco Engineering. Geraadpleegd 2 februari 2021.
• Engie (2021, 2 Februari). “Eenvoudig besparen met LED verlichting”. Engie.nl. Geraadpleegd 2 februari 2021.
• Schoutens, A. M. C., & Aries, M. B. C. (2009). Toekomstscenario’s voor gezonde verlichting op de werkplek. Arbomagazine, 2009(10 (okt.)), 22-23.
• Scott, E.R. (21 June 2018). “What is lightin-as-a-service, and why does it matter?“. exclusive.multibriefs.com. Multibriefs: Exclusive. Geraadpleegd 3 februari 2021.
• Urban Volt (2018, 26 mei). “What is Light as a Service and How Does It Work“. urbanvolt.com. Geraadpleegd 2 februari 2021.
• Zumtobel (2020, 11 februari) “INTELLIGENT LED OFFICE LIGHTING“, zumtobel.com. Geraadpleegd 11 februari 2021.
• Chef Licht. (2021). Met meer energie werkt iedereen een stapje harder. Opgeroepen op Februari 12, 2021, van Cheflicht.nl
• Heijka. (2016, Maart 17). 10 Duidelijke redenen waarom goede kantoorverlichting belangrijk is. Opgeroepen op Februari 12, 2021, van Heijka.nl
• Lumeco. (2021). Light as a service pakketten. Opgeroepen op Februari 12, 2021, van Lumeco
• Luximprove. (2021). De voordelen van biodynamische verlichting. Opgeroepen op Februari 12, 2021, van Luximprove.com
• van Bommel, W. (2004). Werkverlichting: Visuele en biologische effecten. Philips Lighting. Opgeroepen op Februari 12, 2021, van newscenter.philips.com
• Belastingdienst. (2021). Energie-investeringsaftrek (EIA). Opgeroepen op Februari 15, 2021, van Belastingdienst.nl
• Belastingdienst. (2021). Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA). Opgeroepen op Februari 15, 2021, van Belastingdienst.nl

---

Fotografie credits

Zumtobel Lighting GmbH | Zumtobel.com